14 KiB
Executable file
comments |
---|
true |
11.4 插入排序
「插入排序 insertion sort」是一种简单的排序算法,它的工作原理与手动整理一副牌的过程非常相似。
具体来说,我们在未排序区间选择一个基准元素,将该元素与其左侧已排序区间的元素逐一比较大小,并将该元素插入到正确的位置。
图 11-6 展示了数组插入元素的操作流程。设基准元素为 base
,我们需要将从目标索引到 base
之间的所有元素向右移动一位,然后将 base
赋值给目标索引。
图 11-6 单次插入操作
11.4.1 算法流程
插入排序的整体流程如图 11-7 所示。
- 初始状态下,数组的第 1 个元素已完成排序。
- 选取数组的第 2 个元素作为
base
,将其插入到正确位置后,数组的前 2 个元素已排序。 - 选取第 3 个元素作为
base
,将其插入到正确位置后,数组的前 3 个元素已排序。 - 以此类推,在最后一轮中,选取最后一个元素作为
base
,将其插入到正确位置后,所有元素均已排序。
图 11-7 插入排序流程
示例代码如下:
=== "Python"
```python title="insertion_sort.py"
def insertion_sort(nums: list[int]):
"""插入排序"""
# 外循环:已排序区间为 [0, i-1]
for i in range(1, len(nums)):
base = nums[i]
j = i - 1
# 内循环:将 base 插入到已排序区间 [0, i-1] 中的正确位置
while j >= 0 and nums[j] > base:
nums[j + 1] = nums[j] # 将 nums[j] 向右移动一位
j -= 1
nums[j + 1] = base # 将 base 赋值到正确位置
```
=== "C++"
```cpp title="insertion_sort.cpp"
/* 插入排序 */
void insertionSort(vector<int> &nums) {
// 外循环:已排序元素数量为 1, 2, ..., n
for (int i = 1; i < nums.size(); i++) {
int base = nums[i], j = i - 1;
// 内循环:将 base 插入到已排序部分的正确位置
while (j >= 0 && nums[j] > base) {
nums[j + 1] = nums[j]; // 将 nums[j] 向右移动一位
j--;
}
nums[j + 1] = base; // 将 base 赋值到正确位置
}
}
```
=== "Java"
```java title="insertion_sort.java"
/* 插入排序 */
void insertionSort(int[] nums) {
// 外循环:已排序元素数量为 1, 2, ..., n
for (int i = 1; i < nums.length; i++) {
int base = nums[i], j = i - 1;
// 内循环:将 base 插入到已排序部分的正确位置
while (j >= 0 && nums[j] > base) {
nums[j + 1] = nums[j]; // 将 nums[j] 向右移动一位
j--;
}
nums[j + 1] = base; // 将 base 赋值到正确位置
}
}
```
=== "C#"
```csharp title="insertion_sort.cs"
/* 插入排序 */
void InsertionSort(int[] nums) {
// 外循环:已排序元素数量为 1, 2, ..., n
for (int i = 1; i < nums.Length; i++) {
int bas = nums[i], j = i - 1;
// 内循环:将 base 插入到已排序部分的正确位置
while (j >= 0 && nums[j] > bas) {
nums[j + 1] = nums[j]; // 将 nums[j] 向右移动一位
j--;
}
nums[j + 1] = bas; // 将 base 赋值到正确位置
}
}
```
=== "Go"
```go title="insertion_sort.go"
/* 插入排序 */
func insertionSort(nums []int) {
// 外循环:未排序区间为 [0, i]
for i := 1; i < len(nums); i++ {
base := nums[i]
j := i - 1
// 内循环:将 base 插入到已排序部分的正确位置
for j >= 0 && nums[j] > base {
nums[j+1] = nums[j] // 将 nums[j] 向右移动一位
j--
}
nums[j+1] = base // 将 base 赋值到正确位置
}
}
```
=== "Swift"
```swift title="insertion_sort.swift"
/* 插入排序 */
func insertionSort(nums: inout [Int]) {
// 外循环:已排序元素数量为 1, 2, ..., n
for i in stride(from: 1, to: nums.count, by: 1) {
let base = nums[i]
var j = i - 1
// 内循环:将 base 插入到已排序部分的正确位置
while j >= 0, nums[j] > base {
nums[j + 1] = nums[j] // 将 nums[j] 向右移动一位
j -= 1
}
nums[j + 1] = base // 将 base 赋值到正确位置
}
}
```
=== "JS"
```javascript title="insertion_sort.js"
/* 插入排序 */
function insertionSort(nums) {
// 外循环:已排序元素数量为 1, 2, ..., n
for (let i = 1; i < nums.length; i++) {
let base = nums[i],
j = i - 1;
// 内循环:将 base 插入到已排序部分的正确位置
while (j >= 0 && nums[j] > base) {
nums[j + 1] = nums[j]; // 将 nums[j] 向右移动一位
j--;
}
nums[j + 1] = base; // 将 base 赋值到正确位置
}
}
```
=== "TS"
```typescript title="insertion_sort.ts"
/* 插入排序 */
function insertionSort(nums: number[]): void {
// 外循环:已排序元素数量为 1, 2, ..., n
for (let i = 1; i < nums.length; i++) {
const base = nums[i];
let j = i - 1;
// 内循环:将 base 插入到已排序部分的正确位置
while (j >= 0 && nums[j] > base) {
nums[j + 1] = nums[j]; // 将 nums[j] 向右移动一位
j--;
}
nums[j + 1] = base; // 将 base 赋值到正确位置
}
}
```
=== "Dart"
```dart title="insertion_sort.dart"
/* 插入排序 */
void insertionSort(List<int> nums) {
// 外循环:已排序元素数量为 1, 2, ..., n
for (int i = 1; i < nums.length; i++) {
int base = nums[i], j = i - 1;
// 内循环:将 base 插入到已排序部分的正确位置
while (j >= 0 && nums[j] > base) {
nums[j + 1] = nums[j]; // 将 nums[j] 向右移动一位
j--;
}
nums[j + 1] = base; // 将 base 赋值到正确位置
}
}
```
=== "Rust"
```rust title="insertion_sort.rs"
/* 插入排序 */
fn insertion_sort(nums: &mut [i32]) {
// 外循环:已排序元素数量为 1, 2, ..., n
for i in 1..nums.len() {
let (base, mut j) = (nums[i], (i - 1) as i32);
// 内循环:将 base 插入到已排序部分的正确位置
while j >= 0 && nums[j as usize] > base {
nums[(j + 1) as usize] = nums[j as usize]; // 将 nums[j] 向右移动一位
j -= 1;
}
nums[(j + 1) as usize] = base; // 将 base 赋值到正确位置
}
}
```
=== "C"
```c title="insertion_sort.c"
/* 插入排序 */
void insertionSort(int nums[], int size) {
// 外循环:已排序元素数量为 1, 2, ..., n
for (int i = 1; i < size; i++) {
int base = nums[i], j = i - 1;
// 内循环:将 base 插入到已排序部分的正确位置
while (j >= 0 && nums[j] > base) {
// 将 nums[j] 向右移动一位
nums[j + 1] = nums[j];
j--;
}
// 将 base 赋值到正确位置
nums[j + 1] = base;
}
}
```
=== "Zig"
```zig title="insertion_sort.zig"
// 插入排序
fn insertionSort(nums: []i32) void {
// 外循环:已排序元素数量为 1, 2, ..., n
var i: usize = 1;
while (i < nums.len) : (i += 1) {
var base = nums[i];
var j: usize = i;
// 内循环:将 base 插入到已排序部分的正确位置
while (j >= 1 and nums[j - 1] > base) : (j -= 1) {
nums[j] = nums[j - 1]; // 将 nums[j] 向右移动一位
}
nums[j] = base; // 将 base 赋值到正确位置
}
}
```
??? pythontutor "可视化运行"
<div style="height: 513px; width: 100%;"><iframe class="pythontutor-iframe" src="https://pythontutor.com/iframe-embed.html#code=def%20insertion_sort%28nums%3A%20list%5Bint%5D%29%3A%0A%20%20%20%20%22%22%22%E6%8F%92%E5%85%A5%E6%8E%92%E5%BA%8F%22%22%22%0A%20%20%20%20%23%20%E5%A4%96%E5%BE%AA%E7%8E%AF%EF%BC%9A%E5%B7%B2%E6%8E%92%E5%BA%8F%E5%8C%BA%E9%97%B4%E4%B8%BA%20%5B0,%20i-1%5D%0A%20%20%20%20for%20i%20in%20range%281,%20len%28nums%29%29%3A%0A%20%20%20%20%20%20%20%20base%20%3D%20nums%5Bi%5D%0A%20%20%20%20%20%20%20%20j%20%3D%20i%20-%201%0A%20%20%20%20%20%20%20%20%23%20%E5%86%85%E5%BE%AA%E7%8E%AF%EF%BC%9A%E5%B0%86%20base%20%E6%8F%92%E5%85%A5%E5%88%B0%E5%B7%B2%E6%8E%92%E5%BA%8F%E5%8C%BA%E9%97%B4%20%5B0,%20i-1%5D%20%E4%B8%AD%E7%9A%84%E6%AD%A3%E7%A1%AE%E4%BD%8D%E7%BD%AE%0A%20%20%20%20%20%20%20%20while%20j%20%3E%3D%200%20and%20nums%5Bj%5D%20%3E%20base%3A%0A%20%20%20%20%20%20%20%20%20%20%20%20nums%5Bj%20%2B%201%5D%20%3D%20nums%5Bj%5D%20%20%23%20%E5%B0%86%20nums%5Bj%5D%20%E5%90%91%E5%8F%B3%E7%A7%BB%E5%8A%A8%E4%B8%80%E4%BD%8D%0A%20%20%20%20%20%20%20%20%20%20%20%20j%20-%3D%201%0A%20%20%20%20%20%20%20%20nums%5Bj%20%2B%201%5D%20%3D%20base%20%20%23%20%E5%B0%86%20base%20%E8%B5%8B%E5%80%BC%E5%88%B0%E6%AD%A3%E7%A1%AE%E4%BD%8D%E7%BD%AE%0A%0A%0A%22%22%22Driver%20Code%22%22%22%0Aif%20__name__%20%3D%3D%20%22__main__%22%3A%0A%20%20%20%20nums%20%3D%20%5B4,%201,%203,%201,%205,%202%5D%0A%20%20%20%20insertion_sort%28nums%29%0A%20%20%20%20print%28%22%E6%8F%92%E5%85%A5%E6%8E%92%E5%BA%8F%E5%AE%8C%E6%88%90%E5%90%8E%20nums%20%3D%22,%20nums%29&codeDivHeight=472&codeDivWidth=350&cumulative=false&curInstr=4&heapPrimitives=nevernest&origin=opt-frontend.js&py=311&rawInputLstJSON=%5B%5D&textReferences=false"> </iframe></div>
<div style="margin-top: 5px;"><a href="https://pythontutor.com/iframe-embed.html#code=def%20insertion_sort%28nums%3A%20list%5Bint%5D%29%3A%0A%20%20%20%20%22%22%22%E6%8F%92%E5%85%A5%E6%8E%92%E5%BA%8F%22%22%22%0A%20%20%20%20%23%20%E5%A4%96%E5%BE%AA%E7%8E%AF%EF%BC%9A%E5%B7%B2%E6%8E%92%E5%BA%8F%E5%8C%BA%E9%97%B4%E4%B8%BA%20%5B0,%20i-1%5D%0A%20%20%20%20for%20i%20in%20range%281,%20len%28nums%29%29%3A%0A%20%20%20%20%20%20%20%20base%20%3D%20nums%5Bi%5D%0A%20%20%20%20%20%20%20%20j%20%3D%20i%20-%201%0A%20%20%20%20%20%20%20%20%23%20%E5%86%85%E5%BE%AA%E7%8E%AF%EF%BC%9A%E5%B0%86%20base%20%E6%8F%92%E5%85%A5%E5%88%B0%E5%B7%B2%E6%8E%92%E5%BA%8F%E5%8C%BA%E9%97%B4%20%5B0,%20i-1%5D%20%E4%B8%AD%E7%9A%84%E6%AD%A3%E7%A1%AE%E4%BD%8D%E7%BD%AE%0A%20%20%20%20%20%20%20%20while%20j%20%3E%3D%200%20and%20nums%5Bj%5D%20%3E%20base%3A%0A%20%20%20%20%20%20%20%20%20%20%20%20nums%5Bj%20%2B%201%5D%20%3D%20nums%5Bj%5D%20%20%23%20%E5%B0%86%20nums%5Bj%5D%20%E5%90%91%E5%8F%B3%E7%A7%BB%E5%8A%A8%E4%B8%80%E4%BD%8D%0A%20%20%20%20%20%20%20%20%20%20%20%20j%20-%3D%201%0A%20%20%20%20%20%20%20%20nums%5Bj%20%2B%201%5D%20%3D%20base%20%20%23%20%E5%B0%86%20base%20%E8%B5%8B%E5%80%BC%E5%88%B0%E6%AD%A3%E7%A1%AE%E4%BD%8D%E7%BD%AE%0A%0A%0A%22%22%22Driver%20Code%22%22%22%0Aif%20__name__%20%3D%3D%20%22__main__%22%3A%0A%20%20%20%20nums%20%3D%20%5B4,%201,%203,%201,%205,%202%5D%0A%20%20%20%20insertion_sort%28nums%29%0A%20%20%20%20print%28%22%E6%8F%92%E5%85%A5%E6%8E%92%E5%BA%8F%E5%AE%8C%E6%88%90%E5%90%8E%20nums%20%3D%22,%20nums%29&codeDivHeight=800&codeDivWidth=600&cumulative=false&curInstr=4&heapPrimitives=nevernest&origin=opt-frontend.js&py=311&rawInputLstJSON=%5B%5D&textReferences=false" target="_blank" rel="noopener noreferrer">全屏观看 ></a></div>
11.4.2 算法特性
- 时间复杂度为 $O(n^2)$、自适应排序:在最差情况下,每次插入操作分别需要循环 $n - 1$、$n-2$、$\dots$、$2$、
1
次,求和得到(n - 1) n / 2
,因此时间复杂度为O(n^2)
。在遇到有序数据时,插入操作会提前终止。当输入数组完全有序时,插入排序达到最佳时间复杂度O(n)
。 - 空间复杂度为 $O(1)$、原地排序:指针
i
和j
使用常数大小的额外空间。 - 稳定排序:在插入操作过程中,我们会将元素插入到相等元素的右侧,不会改变它们的顺序。
11.4.3 插入排序的优势
插入排序的时间复杂度为 O(n^2)
,而我们即将学习的快速排序的时间复杂度为 O(n \log n)
。尽管插入排序的时间复杂度更高,但在数据量较小的情况下,插入排序通常更快。
这个结论与线性查找和二分查找的适用情况的结论类似。快速排序这类 O(n \log n)
的算法属于基于分治策略的排序算法,往往包含更多单元计算操作。而在数据量较小时,n^2
和 n \log n
的数值比较接近,复杂度不占主导地位;每轮中的单元操作数量起到决定性作用。
实际上,许多编程语言(例如 Java)的内置排序函数采用了插入排序,大致思路为:对于长数组,采用基于分治策略的排序算法,例如快速排序;对于短数组,直接使用插入排序。
虽然冒泡排序、选择排序和插入排序的时间复杂度都为 O(n^2)
,但在实际情况中,插入排序的使用频率显著高于冒泡排序和选择排序,主要有以下原因。
- 冒泡排序基于元素交换实现,需要借助一个临时变量,共涉及 3 个单元操作;插入排序基于元素赋值实现,仅需 1 个单元操作。因此,冒泡排序的计算开销通常比插入排序更高。
- 选择排序在任何情况下的时间复杂度都为
O(n^2)
。如果给定一组部分有序的数据,插入排序通常比选择排序效率更高。 - 选择排序不稳定,无法应用于多级排序。